استراتژی اتحادیه اروپایی در آسیای مرکزی؛ همکاری های فراگیر بعد از فروپاشی نظام دوقطبی (2013-1991)

با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال کشورهای عضو، هرج و مرج و بی نظمی بصورت فزاینده ای جایگزین آرامش 100 سال شد که این امر نتیجه طبیعی خلاء حضور نیروی اقتدارگرایانه شوروی بود. در این میان کشورهای تازه استقلال یافته در محدوده آسیای مرکزی که بعضاً خصومتهای خود از یکدیگر را بواسطه استیلای اتحاد جماهیر شوروی سالیان سال مخفی نگه داشته بودند به بازیگرانی خود محور و منفرد تبدیل گردیدند و در این بین روسیه که هنوز نتوانسته بود بر تلاطم بجا مانده از اضمحلال سیاسی فائق آید بناچار عرصه را برای ورود بازیگران منطقه ای و فرا منطقه ای باز نمود. در بررسی میزان و نحوه حضور کشورهای خارجی در منطقه آسیای مرکزی می توان به دو دوره زمانی مشخص و قابل تفکیک اشاره نمود. در دوره اول که از بدو فروپاشی آغاز و تا پایان هزاره دوم را شامل می شود شاهد حضور کشورهای منطقه و همجوار با آسیای مرکزی و همزمان تلاشهای فراوان قدرتهای فرامنطقه ای برای حضور در آسیای مرکزی آغاز می شود که در این زمان حضور بازیگران بزرگی نظیر آمریکا و اتحادیه اروپایی مشهودتر از سایرین می باشد. پیش از جنگ جهانی دوم، اروپا کانون دیپلماسی در جهان و همچنین مهد تحولات جهانی و بین المللی بود. به این معنا که بواسطه قدرت و نفوذ کشورهای اروپایی، شالوده تحولات نظام بین الملل در اروپا و توسط قدرتهای برتر اروپایی شکل می گرفت. اما این نقش پس از جنگ جهانی دوم بواسطه ظهور دو ابرقدرت آمریکا و شوروی به عرصه بین المللی و تحولات بعدی دوران جنگ سرد بسیار کمرنگ شد و در واقع اروپا جایگاه، نفوذ و قدرت خود را در عرصه نظام بین الملل به دو قدرت نوظهور تقدیم کرد (اتحادیه اروپا: 1385: 7). موارد فوق الذکر و تلاش گسترده کشورهای فرامنطقه ای برای حضور فعال، موثر و هدفمند در فضای آسیای مرکزی و ایجاد زیرساخت برای بهره برداری های بعدی، اتحادیه اروپایی را بر آن داشت تا با تدوین مکانیسمی جامع برای همکاری و البته تاثیرگذاری در آسیای مرکزی، اعضا را برای ارتقای روابط با آسیای مرکزی مکلف می نماید. بر این اساس و با توجه به جایگاه آلمان در ریاست ادواری اتحادیه اروپا (سال 2007 میلادی) و از طرفی روابط سنتی و حسنه این کشور با روسیه، تدوین یک استراتژی در دوره رهبری آلمان (2007) آغاز و به تصویب شورای اروپایی رسید که طی آن چارچوب تعیین شده در روابط استراتژیک اتحادیه اروپایی و آسیای مرکزی بطور کلی ترکیبی از «اهداف سیاسی موسع» و همزمان «دستور العمل های عملیاتی هدفمند» می باشد.